როდნი სტარკი
ვინაიდან პირველი საუკუნის ეკლესიაში იესო, მოციქულები და ცნობილი წინამძღვრები ყველანი მამაკაცები იყვნენ, მძლავრობს აზრი, რომ ადრეული ქრისტიანობა „მამაკაცის საქმე იყო.“ ეს ასე სულაც არაა. ქალები ეკლესიაში ადრეული პერიოდიდანვე დომინირებდნენ.
მწვალებელთა და სქიზმატთა მიღების წესი მართლმადიდებელ ეკლესიაში
ავტორი: დავით ნებიერიძე
მწვალებელთა მიღების პრობლემა მართლმადიდებლურ ეკლესიაში ადრეული საუკუნეებიდან არსებობდა. ამ პრობლემის გადაჭრას ემსახურებოდა მსოფლიო თუ ადგილობრივ კრებათა არაერთი კანონი. საკითხი დღესაც არ კარგავს აქტუალურობას, ამიტომაც, კარგია ვიცოდეთ ეკლესიის პრაქტიკა თუ როგორ იღებდა იგი საკუთარ წიაღში სხვადასხვა მწვალებლური თუ სქიზმატური ჯგუფებიდან მომავალ ადამიანებს.
უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალია და სერბეთის ეკლესიის ბრალდებები
ტექსტის წყარო: ვლასიოს ფიდასი, უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესიის საკითხი უტყუარ წყაროებზე დაყრდნობით, გვ.94-101.
მთარგმნელები: დავით ნებიერიძე, ივანე შოშიაშვილი, მამა ნიკოლოზ ღონღაძე.
სულხან-საბა ორბელიანის უნივერსიტეტის გამომცემლობა
1. სერბეთის ეკლესიის კანონიკური ხასიათის ბრალდებები
მისი უწმიდესობა მსოფლიო პატრიარქ ბართლომეოსის მიმართ სერბეთის უნეტარესი პატრიარქის, ირინეოსის საპასუხო წერილში საწინააღმდეგო პოზიციის მთავარ მიზეზად მოყვანილია სრულიად უსაფუძვლო და ცრუ შეხედულება, რისთვისაც „სასურველის უკვე დასაბუთებულად მიჩნევის” (petitio principii) ცნობილი მეთოდი არის გამოყენებული. ამ მცდარი შეხედულების თანახმად, მსოფლიო პატრიარქი მოქმედებდა ანტიკანონიკურად და მან უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიის ავტოკეფალიაც ანტიკანონიკურად გამოაცხადა. ასევე, აღნიშნულია, თითქოს ეს „რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის კანონიკურ ტერიტორიაზე“ მოხდა და თითქოს უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესია „დაფუძნდა და ავტოკეფალია მოიპოვა მას შემდეგ, რაც მოუნანიებელი სქიზმატები მოულოდნელად კანონიკურ ეპისკოპოსებად, მღვდლებად და მორწმუნეებად გადაიქცნენ.“
სერბეთის ეკლესიის წმიდა სინოდის 2019 წლის 6 თებერვლის წერილის ავტორთა „ოთხი ბრალდება“ დაფუძნებულია თვითნებურ დასკვნაზე, უსაფუძვლო მსჯელობასა და ყალბ ვარაუდზე. ნათელია, რომ წერილის მთელი შინაარსი ემსახურება ამ სრულიად მიუღებელი და გამომწვევი სინოდალური ეპისტოლის შემდგენელთა კარგად ცნობილ ანგარებიან მოლოდინს. სწორედ ამიტომ ეს ყალბი შეხედულება ისე თავხედურად და შეუფერებლად არის გადმოცემული, „თითქოს მხოლოდ ამგვარად წყდებოდეს საეკლესიო საქმეები.“
ევსები პამფილიელის (კესარიელი) პოლიტიკური თეოლოგიის ასპექტები
სტატია დაიბეჭდა ჟურნალში ,,დიალოგი," N4(13), გვ. 1-9, სულხან-საბა ორბელიანის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2021.
შესავალი
ევსები კესარიელი (III-IV სს.) საეკლესიო ისტორიისათვის გამორჩეული პიროვნებაა. მისი მოღვაწეობისა თუ შრომების განხილვა უკვე დიდი ხანია მკვლევრებისთვის განსაკუთრებულად საინტერესოა. თანამედროვე პერიოდის დასავლელი თეოლოგები თუ ისტორიკოსები მის ნაშრომებს პოლიტიკური თეოლოგიის გადმოსახედიდანაც ძალიან აქტიურად იკვლევენ. წინამდებარე თემით, დაინტერესებულ მკითხველს შევეცდებით ის ძირითად მახასიათებლები შევთავაზოთ, რაც ევსები კესარიელის პოლიტიკურ თეოლოგიას გამოარჩევს.
იოანე სპიტერისი და გრიგორი ლარენძაკისი
I
ა. როგორ მივედით სქიზმამდე?
საკმაოდ ხშირად მომმართავენ კითხვით „კათოლიკეებსა და მართლმადიდებლებს შორის არსებული სხვაობების“ თაობაზე. საქმე ეხება კითხვას, რომელიც ჩვეულებისამებრ, რთულ სიტუაციაში მაყენებს ხოლმე. თუკი კითხვის ავტორი მართლმადიდებელია, სავარაუდოდ, იგი არ დაეთანხმება ჩემს პასუხს, ხოლო თუკი კათოლიკეა, შესაძლოა იმედიც კი გავუცრუო მას.
ამ კითხვაზე სრულად დასაბუთებული პასუხისათვის, მრავალი ტომის შედგენაა საჭირო (და მართლაც, ამასთან დაკავშირებით ასობით ტომია დაწერილი). ვინც განიზრახავს ამ ტექსტის წაკითხვას, მათთვის ამ მკვლევართა კონკრეტული დასკვნების წარმოდგენას შევეცდებით. წარმოვადგენთ, აგრეთვე, მიზეზებს, რომლებმაც გამოიწვიეს სქიზმა. რა თქმა უნდა, იმის მოლოდინი არა მაქვს, რომ ამ დასკვნებს ყველა დაეთანხმება.
მსოფლიო საპატრიარქოს 1686 წლის ტომოსი უკრაინის ეკლესიასთან დაკავშირებით
საპატრიარქო და სინოდალური გადაწყვეტილება (1686)
სამოციქულო მოძღვრება გვასწავლის, რომ ყოველივე აღსაშენებელად იქმნებოდა, როდესაც რაიმეს ვიქმთ, ან ვმეტყველებთ, ჯერ არს, რათა ჩვენი მიზანი მოყვასის განმსამტკიცებლად და ძმათა სასიკეთოდ მოქმედება იყოს. საღმრთო მოციქული ყველას, მათ შორის ძმებს, დაუცხრომელად მოუწოდებს, ცდილობს მათ გამოსწორებას და არ აყოვნებს მიუთითოს, თუ რა არის საჭირო ცხონებისთვის.
„რუსეთის ეკლესიის ისტორია და მესამე რომის თეორია“
ნავპაკტის და წმიდა ვლასის მიტროპოლიტი, იეროთეოსი
უკრაინის საკითხის მიზეზით, რომელიც უკანასკნელ ხანებში ინტერესს იწვევს, ვისურვე, რომ რაიმე სამეცნიერო სახის ტექსტები წამეკითხა და გამეგო რაღაც უფრო მეტი, ვიდრე აქამდე ვიცოდი რუსეთის ეკლესიის და „მესამე რომის“ ცნობილი თეორიის შესახებ.
ჩემი ამ კვლევა-ძიების დროს, აღმოვაჩინე ანასტასიოს-იოანე ლალოსის სამაგისტრო ნაშრომი, სათაურით: „რუსეთის ეკლესიის ისტორია და „მესამე რომის“ თეორია (თესალონიკი 2016), რომელიც წარმოდგენილი იყო მაკედონიის უნივერსიტეტში, კონკრეტულად ბალკანეთ-სლავო-აღმოსავლეთმცოდნეობის განყოფილებაში, „სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების ენების და კულტურის მცოდნეობის“ დარგში.
საქმე ეხება ერთ ნაშრომს, რომელიც წყაროებისა და არსებული ბიბლიოგრაფიის შესწავლის შედეგად, კვლევის შედეგს წარმოადგენს, საიდანაც მოპოვებულ იქნა ეს მნიშვნელოვანი მასალა და გვებოძა ინფორმაციები როგორც რუსეთის ისტორიის, ასევე „მესამე რომის“ თეორიის შესახებაც, რომელიც XV საუკუნეში დაიწყო და რაც მნიშვნელოვანიაXVI საუკუნიდან განვითარდა და ვითარდება ვიდრე დღევანდელ დღემდე.
განკვეთილი და სქიზმატი ეპისკოპოსისგან ხელთდასხმული
ქართულ საზოგადოებაში კვლავ არსებობს კითხვები განკვეთილი ან სქიზმატი ეპისკოპოსების მიერ აღსრულებული ხელთდსხმების კანონიერების შესახებ. საკითხის ირგვლივ არსებული ეჭვებისა და მცდარი აზრების გასაფანტად, წმინდა გრიგოლ პალამას მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველების ცენტრმა გადაწყვიტა ქართულად ეთარგმნა და აეტვირთა ანქიალონის ეპისკოპოს ვასილის მიერ 1887 წელს შესრულებული შრომა, რომელიც, ისტორიულ და კანონიკურ ფაქტებზე დაყრდნობით ამტკიცებს, რომ განკვეთილი და სქიზმატი ეპისკოპოსისგან ხელთდასხმული სასულიერო პირი ეკლესიაში დაუბრკოლებლად, განმეორებითი ქიროტონიის აღსრულების გარეშე მიიღება.
© წმინდა გრიგოლ პალამას სახელობის მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველების ცენტრი
მღვდელ-მონაზონი ლეონიდე ებრალიძე
წინამდებარე ნაშრომის მიზანს არ წარმოადგენს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის ისტორიის დეტალებში შესვლა, რამდენადაც ამ თემაზე გასული წლების განმავლობაში, საზოგადოებისთვის დიდწილად ხელმისაწვდომი, უამრავი ლიტერატურა შეიქმნა. გვსურს მკითხველს შევახსენოთ ზოგიერთი პარალელი, ასი წლის წინანდელ საქართველოს ისტორიასა და უკრაინის თანამედროვეობას შორის.
რამდენად გასაოცარიც არ უნდა იყოს, დროსა და სივრცეში დაშორებულ ამ ორ ისტორიას ერთი ისეთი რეალობა აერთიანებს, რომელიც ევოლუციას არ ექვემდებარება არც დროში და არც სივრცეში - საუბარი გვაქვს რუსულ ლოგიკაზე. დღემდე, ეს ლოგიკა, რუსულ რელიგიურ და სახელმწიფოებრივ აზროვნებასა და მისი გამოვლენის ყველა ფორმაში, ზუსტად ისეთი პრიმიტიული და ძალმომრეობითია, როგორიც იყო დაახლოებით ხუთასი წლის წინ, როდესაც, კირიონ მეორის სიტყვებით, „უსაქმური მჯღაბნელები“[i] ქმნიდნენ ნოვგოროდულ ლეგენდას თეთრი ბარტყულის შესახებ, რომელსაც ვერ გაუფრთხილდა რომი, რომელიც დაკარგა ახალმა რომმა და მთელმა ამ სიწმინდემ რუსეთში დაივანა.
დაახლოებით ასი წლის წინ, 1906 წელს მღვდელი კორნელი კეკელიძე წერდა: „ბოლო დროს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის თემა ღვარძლიანი განხილვის საგნად იქცა. საკითხის პრაქტიკული გადაწყვეტის აუცილებლობამ გამოიწვია მისი ყოველმხრივი სამეცნიერო შესწავლის მოთხოვნა, რისი წყალობითაც შეიქმნა მთელი ლიტერატურა ამ მიმართულებით“.[ii] თუ მოყვანილ ციტატაში სიტყვა „საქართველო“ ჩანაცვლდება „უკრაინით“, საუკუნის წინანდელი ისტორია ჩვენს თვალწინ იქცევა რეალობად: ჩვენს დროშიც სოციალური აქტოვობის სივრცე სავსეა უკრაინის თემაზე შექმნილი ლიტერატურით, რომელიც ხშირად სწორედ ღვარძლით არის გაჯერებული. მაგრამ ის, რომ ასი წლის წინანდელ ქართულ ისტორიასა და თანამედროვე უკრაინულ რეალობას ბევრი საერთო აქვთ, მხოლოდ კეკელიძისეული ციტატით არ გამოიხატება. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ამ პუბლიკაციით არ გვსურს შევქმნათ ილუზია, თითქოს ორი ისტორია აბსოლუტურად იდენტურია, მხოლოდ გვსურს, გავიხსენოთ რამდენიმე პარალელური ფაქტი, საქართველოს ეკლესიის ისტორიიდან XX საუკუნის დასაწყისში და უკრაინის ეკლესიის ისტორიიდან XXI საუკუნის დასაწყისში, იმის საჩვენებლად, რომ რუსული ლოგიკა მართლაც იდენტურია ამ ორ ისტორიაში (შემოკლებისთვის: ქართული - XX, უკრაინული - XXI).
კომენტარები კონსტანტინოპოლის 1686 წლის სინოდალურ სიგელზე
ამ სიგელების მიხედვით, კონსტანტინოპოლის ეკლესიის გარკვეული უფლებები კიევზე, მოსკოვის საპატრიარქოს გადაეცემა. ისინი (სიგელები, მთარგმნ.) 1686 წელს გამოიცა. გამოქვეყნებულია ვერა ჩენცოვას მიერ.
დოკუმენტში არსებობს მთელი რიგი საკვანძო სიტყვები, რომლებიც გვეხმარებიან უკეთ გავარკვიოთ მისი აზრი. კერძოდ, საკვანძოდ ითვლება ერთმანეთთან დაკავშირებული ორი სიტყვა - ὑποκείμενος და ὑπερκείμενος. პირველი სიტყვა დაქვემდებარებულ მდგომარეობას ნიშნავს და ტექსტში კიევის მიტროპოლიას მიემართება, ხოლო მეორე სიტყვა, ზემდგომობას, უპირატესობას ნიშნავს და მხოლოდ კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს მიემართება. კონსტანტინოპოლი ὑπερκείμενος (ზემდგომი) რჩება კიევისთვისაც და მოსკოვისთვისაც.
მსოფლიო საყდრის ექსკლუზიური უფლება სადავო საკითხებთან დაკავშირებით
აბიდოსის ეპისკოპისი, თეოლოგიის დოქტორი, კირილე (კატერელოსი)
საჩივრის მიღება (აპელაცია) არის კონსტანტინოპოლის საყდრის [1] განსაკუთრებული უფლება. მხოლოდ და მხოლოდ მას აქვს უფლება, ჩაერიოს, განსაჯოს და გადაჭრას სადავო საკითხები, რომლებიც წარმოიქმნება მისი იურისდიქციის საზღვრებს მიღმა. ეს უფლება ემყარება როგორც წმინდა კანონებს, ასევე ეკლესიის ორათასწლოვან კანონიკურ ტრადიციას, რომელიც უტყუარად ადასტურებს და უცდომლად განმარტავს წმინდა კანონების სულს და შინაარსს. ასევე, ამ უფლების შესახებ მოწმობენ პოლიტიკური საკანონმდებლო დოკუმენტები და წმინდა კანონების ცნობილი განმმარტებლები. გარდა ამისა დასტურდება კანონიკურ პრაქტიკაში, როგორც ამას წყაროები მიუთითებენ. ამ კანონიკური პრაქტიკის შესახებ უწყვეტი დამოწმება უდაოს ხდის კონსტანტინოპილის საყდრის მიერ საჩივრის მიღების უფლების ქონას.
უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალიის მინიჭებასთან დაკავშირებით მსოფილო საპატრიარქომ თავისი ეგზარქები უკრაინაში მიავლინა, ამის საწინააღმდეგოდ, მოსკოვის საპატრიარქომ მსახურება გაწყვიტა მსოფლიო საპატრიარქოს იერარქებთან, რაც ბოლო დროის უმთავრეს თემად იქცა, რომელიც უკრაინულ საზოგადობასა და მედიაში უყურადღებოდ არ რჩება. ამ თემასთან დაკავშირებით არსებობს უამრავი ჭორი და არაკომპენტენტური კომენტარი. იმის გასარკევად თუ რა ხდება სინამდვილეში, ჩვენ აღმოვაჩინეთ ამ პროცესის უშუალო მონაწილე- ცნობილი მართლმადიდებელი თეოლოგი და კონსტანტინეპოლის საპატრიარქოს იერარქი, ტელმესუს არქიეპისკოპოსი იობი (ჟენევა, შვეიცარია).
მეუფე იობ, როგორც ცნობილია, მსოფლიო საპატრიარქომ გადაწყვიტა თავისი წარმომადგენლები- ეგზარქები უკრაინაში მიევლინა, რათა მათ უკრანის ეკლესიის სხვადასხვა ნაწილში ავტოკეფალიის მინიჭების შესაძლებლობასთან დაკავშირებით, მოლაპარაკებები და დიალოგი გამართონ. თუმცა, მოსკოვის საპატრიარქოს მხრიდან გადაიდგა ძალიან კრიტიკული ნაბიჯი და ეწოდა ამ ქმედებას “კანონიკურ ტერიტორიაზე უკანონო შეჭრა”, ამასთანავე, მოსკოვმა დაამატა მსოფლიო საპატრიარქოსთან მსახურებითი კავშირის გაწყვეტა. გააკეთეთ კომენტარი თუ შეიძლება, რამდენად მართებულია მოსკოვის განცხადებები? იყო თუ არა მსოფლიო საპატრიარქოს გადაწყვეტილება უკანონო და არაკანონიკური ?
პრუსის მიტროპოლიტი, ელპიდოფოროს ლამბრიანიდისი თესალონიკის უნივერსიტეტის
თეოლოგიის პროფესორი.
თარგმნა და შესავალი დაურთო მღვდელ-მონოზონმა ლეონიდე ებრალიძემ
2018 წლის 14 სექტემბრის სინოდის სხდომის N 69 ოქმით მოსკოვის საპატრიარქომ ოფიციალურად შეწყვიტა ლიტურგიისას მსოფლიო პატრიარქის მოხსენება, მსოფლიო საპატრიარქოს იერარქებთან თანამსახურება და იმ კომისიებში მონაწილეობა, რომლის თავმჯდომარე ან თანათავმჯდომარე მხარე მსოფლიო საპატრიარქოა (პარაგრაფი 1-3); ხოლო ამავე ოქმის მე-4 პარაგრაფის საფუძველზე შედგენილ სინოდალურ განცხადებაში, მოსკოვის საპატრიარქო მსოფლიო პატრიარქს ბრალს სდებს მართლმადიდებელი ეკლესიოლოგიური პრინციპების ღალატში.
საინტერესოა, რომ კიევის ეკლესიისათვის ავტოკეფალიის მინიჭებასთან დაკავშირებულ პრობლემაზე საუბრისას, მოსკოვის საპატრიარქო იმოწმებს კრეტის კრების მოსამზადებელ დოკუმენტებს თავისი პოზიციის გასამყარებლად, მიუხედავად იმისა, რომ მოსკოვს ამ კრებაში (მიუხედავად ხელმოწერისა და დაპირებისა) მონაწილეობა არ მიუღია, მათ მიერ ხსენებული დოკუმენტი კი თავად კრებაზე საერთოდ არ განხილულა და ის პროექტად დარჩა (ისევ მოსკოვის საპატრიარქოს მიერ გამოთქმული პრეტენზიის გამო).
1996 წელს, მსოფლიო საპატრიარქოსა და რუსეთის საპატრიარქოს შორის ურთიერთობა უკიდურესად დაიძაბა, საქმე ეხებოდა მსოფლიო საპატრიარქოს მიერ თავისი კანონიკური ტერიტორიისათვის (ესტონეთის ეკლესიისთვის) ავტონომიური სტატუსის მინიჭებას. მოსკოვის საპატრიარქოს პროტესტის მიუხედავად, მსოფლიო საპატრიარქომ ესტონელი მართლმადიდებელი ქრისტიანების თხოვნა მაინც დააკმაყოფილა და მათ ეკლესიას ტომოსი უბოძა. 1999 წლიდან დღემდე ეკლესიას მიტროპოლიტი სტეფანე ხელმძღვანელობს. გთავაზობთ წერილს, რომელიც აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, მსოფლიო პატრიარქმა ბართლომეოს I-მა, რუსეთის პატრიარქ ალექსი II-ს, 1996 წლის 24 თებერვალს მიწერა (მთარგმნ.).
,,არ ხართ სამართლიანი უნეტარესო, როდესაც ესტონელებს ფილეტიზმის საბაბით კიცხავთ. მათ, როგორც ერს, წმინდა მოციქულთა 34-ე კანონის საფუძველზე უფლება აქვთ საკუთარი ეკლესია დააფუძნონ, საკუთარ ეკლესიაშივე ჰყავდეთ ეპისკოპოსები და მათგან (ეპისკოპოსებისგან, გ.ლ.), საკუთარი მოქალაქეებისგან, პირველი (უპირატესი, გ.ლ.) გამოარჩინონ, მით უმეტეს მაშინ, როცა ეს ხალხი (ესტონელები, გ.ლ.) უკვე თავისუფალი ერია.[1]
ავტოკეფალიის გამოცხადების ან აღდგენის მიზეზები მე-20 და 21-ე საუკუნეებში
ტალმეოსის მთავარეპისკოპოსი იობი (გეჩა)
მეოცე საუკუნეში მსოფლიოში მართლმადიდებელი ეკლესიის მოწყობა სრულიად შეიცვალა, რაც რამდენიმე ადგილობრივი ეკლესიისთვის ავტოკეფალიის მინიჭებამ, ან აღდგენამ გამოიწვია. ზოგიერთ ადგილობრივ ეკლესიას, (რომლებსაც გასულ საუკუნეებში საპატიო საპატრიარქო სტატუსი ჰქონდათ) გახდნენ რა ბიზანტიის იმპერიისგან დამუკიდებელნი, მსოფლიო საპატრიარქოს მიერ ავტოკეფალია და საპატრიარქო ეკლესიის სტატუსი მიენიჭათ, მაგრამ იმ სახელმწიფო საზღვრებში, რომლებიც კონკრეტულ გეოგრაფიულ შემოსაზღვრულობას თანხვდება. შესაბამისად, სერბეთის ეკლესიას (1920), რუმინეთის (1885 ავტოკეფალიის აღდგენა და 1925 წელს საპატრიარქოს აღდგენა), ბულგარეთის (1953) და საქართველოს (1990) ეკლესიებს, ეს (ავტოკეფალიის გ.ლ.) სტატუსი მიენიჭათ. თითოეული მათგანისთვის ავტოკეფალიისა და საპატრიარქოს სტატუსის აღდგენის უმთავრესი მიზეზი ოსმალური იმპერიისგან (პირველი სამის შემთხვევაში) ან რუსეთის იმპერიისგან (საქართველოს ეკლესიის შემთხვევაში, 1917 წელს) მოპოვებული დამოუკიდებლობა გახლდათ. თუმცა, მსოფლიო საპატრიარქოსგან ავტოკეფალიის გამოცხადება შესაბამის მოქმედებასა და ხანგრძლივ პერიოდს მოითხოვს.
ათენაგორა, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკის მთავარეპისკოპოსი
1917 წლამედ შეერთებულ შტატებში მხოლოდ რუსული იერარქია არსებობდა. მოგვიანებით, მართლმადიდებელ ემიგრანტთა ჯგუფები საკუთარი საეპისკოპოსო იურისდიქციის მოსაპოვებლად მუშაობას იწყებენ. მათგან პირველად, 1918 წელს, ბერძნებმა შეძლეს ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკის სამთავარეპისკოპოსოს დაფუძნება, რაც ათენის ეპისკოპოს მელეტიოს მეტაქსაკისის შრომის შედეგი გახლდათ.
1930 წლის 30 აგვისტოს ათენაგორა სპირუ მსოფლიო პატრიარქ ფოტიოს II ის მიერ საეპისკოპოსო კათედრაზე დადგინდა. ათენაგორა 1931 წლის თებერვლიდან 1948 წლის დეკემბრამდე ამერიკაში, მსოფლიო საპატრიარქოს ეგზარქოსი გახლდათ. ის ნიუ-იორკში აღსაყრდდა, თავდაპირველი რეზიდენცია კი კუნძულ ისლანდიაზე, ასტორიის წმინდა დიმიტრის სამრევლოში მდებარეობდა.
ქრისტიანთა დევნა რომის იმპერიაში დევნების ისტორია
იმპერატორ კომოდუსის დროს (180-192)
ეკლესიისათვის შედარებით მშვიდი დრო დადგა. ამ იმპერატორმა სიკვდილის შემდგომ, რომის იმპერიაში ყველაზე ცუდი სახელი დატოვა, რადგან მისი მამის, მარკუს ავრელიუსისაგან განსხვავებით, იგი ნაკლებად ინტერესდებოდა სახელმწიფო საქმიანობით. გამოავლინა რა გულგრილობა პოლიტიკასთან მიმართებით, იგი ნაკლებად ინტერესედებოდა ქრისტიანთა დევნით, ვიდრე ანტონინების დინასტიის სხვა წარმომადგენლები. გარდა ამისა, კომოდუსზე დიდ გავლენას ახდენდა მისი კომკუბინატი (2) მარცია, რომელიც ქრისტიანი გახლდათ, თუმცა ნათლობა არ ჰქონდა მიღებული (Dio Cassius. Hist. Rom. LXXII 4. 7). იმპერატორის სასახლის კარზე სხვა ქრისტიანებიც გაჩდნენ, რომელთა შესახებაც ირინეოსი გვამცნობს (Adv. Haer. IV 30. 1): ესენი გახლდნენ აზატები პროკსენი (ეს უკანასკნელი განსაკუთრებულ როლს თამაშობდა სეპტიმუს სევერუსის მმართველობაში) და კარპოფორი (იპოლიტე რომაელის თანახმად, იგი გახლდათ მომავალი პაპის - კალისტოს ბატონი - Hipp. Philos. IX 11-12). სასახლის კარზე არსებული კეთილგანწყობილი ურთიერთობა ქრისტიანებთან მიმართებით, დიდხანს ვერ დარჩებოდა დაფარული პროვინციებში. მართალია ანტიქრისტიანული კანონმდელობა ძალაში დარჩა, მაგრამ ცენტრალური ხელისუფლება არ დევნიდა მაგისტრატებს და მათ არ შეეძლოთ ასეთი სახის ცვლილებებს შეგუებოდნენ. დაახლოებით 190 წელს, აფრიკაში გაგზავნილმა პროკონსულმა, ცინციუს სევერუსმა საიდუმლოდ უთხრა მასთან მიყვანილ ქრისტიანებს, თუ როგორ უნდა ეპასუხათ მისთვის სასამართლოზე რათა განთავისუფლებულიყვნენ, ხოლო მისი მემკვიდრე კანდიდი საერთოდ უარს ამბობდა ქრისტიანთა გასამართლებაზე, რომელნიც მასთან გაშმაგებულ ბრბოს მიჰყავდა (Tertull. Ad Scapul. 4). რომში მარციამ შეთანხმებას მიაღწია იმპერატორ კომოდუსთან, რომ აღმსარებლებისათვის ეპატიებინათ, რომელთაც მისჯილი ჰქონდათ კატორღული სამუშაოები, კუნძულ სარდინიაზე მდებარე მაღაროებში. პაპმა ბიქტორმა, მარციასთან დაახლოებული პრესვიტერის - იაკინტეს მეშვეობით წარმოადგინა აღმსარებელთა სია, რომელნიც მართლაც გაანთავისუფლეს (მათ შორის ირიცხებოდა მომავალი რომის პაპი - კალისტოსი; Hipp. Philos. IX 12. 10-13).
ქრისტიანთა დევნა რომის იმპერიაში
დევნების ისტორია (64-180 წწ.)
ტრადიციულად, ახალი აღთქმის ეკლესიის არსებობის პირველ სამ საუკუნეს მიაწერენ 10 დევნას, რომლის ანალოგსაც ეგვიპტის 10 სასჯელში, ან აპოკალიპსური მხეცის 10 რქაში ხედავენ (გამოსვლათა 7-12; გამოცხად: 12. 3; 1; 17. 3, 7, 12, 16) და ისეთ იმპერატორებს მიაწერენ, როგორებიც: ნერონი, დომიციანე, ტრაიანე, მარკუს ავრელიუსი, სეპტიმუს სევერუსი, მაქსიმიანე თრაკიელი, დეკიუსი, ვალერიანე, აურელიანე და დიოკლიტიანე იყვნენ. სავარაუდოდ ასეთი გათვლა პირველად IV-V საუკუნეების ქრისტიანმა მწერალმა, სულპიციუს სევერუსმა გააკეთა (Sulp. Sev. Chron. II 28, 33; იხ. Aug. De civ. Dei. XVIII 52). სინამდვილეში „ამ ციფრს არ გააჩნია მყარი ისტორიული საფუძველი“, რადგან დევნები, რომლებიც ამ პერიოდში მოხდა, შეგვიძლია „მეტადაც დავითვალოთ და ნაკლებადაც“ (Болотов. Собр. Трудов. Т. 3. С. 49-50).
დიმიტრი კონსტანტინოპოლელის ეპისტოლე ათონის მთის მონოზვნებს
გთავაზობთ ეპისტოლეს, რომლითაც კონსტანტინოპოლის პატრიარქმა დიმიტრი პირველმა, 1988 წლის 4 მარტს უპასუხა 1987 წლის 11 დეკემბერს, ათონის მთიდან მისთვის გამოგზავნილ საპროტესტო ხასიათის წერილს, რომელსაც ხელს აწერდა წმინდა მთის ოცი მონასტრის წარმომადგენელი, სადაც მკაცრად აკრიტიკებდნენ მსოფლიო პატრიარქ დიმიტრის ვიზიტს რომში, მართლმადიდებელი დელეგაციის აქტიურ მონაწილეობას კათოლიკური ლიტურგიის ზოგიერთ ნაწილში, “საერთო დეკლარაციას” რომელსაც პაპმა და პატრიარქმა მოაწერეს ხელი და ძალზედ მარტივად აცხადებედნენ რომ კათოლიკური ეკლესია არ არის ეკლესია და მისი მისი საიდუმლოებები არ არის მადლმოსილი.
ათონის მთის მონასტრების უწმინდეს წინამძღვრებსა და წარმომადგენლებს, ჩვენი სიმდაბლის ქრისტეში საყვარელ შვილებს, მადლი იყოს თქვენზე და ღმერთმა მოგანიჭოთ მშვიდობა!
ჩვენ სიყვარულითა და სათანადო ყურადღებით მივიღეთ და წმინდა სინოდის სხდომაზე განვიხილეთ თქვენი წერილი, დათარიღებული გასული წლის 11 დეკემბრით, პროტოკოლური ნომრით I/28/824, რომელშიც გსურდათ განგეხილათ ზოგიერთი იდეა და საუბრობდით ათონის მთაზე გავრცელებულ საწუხარზე, რომელიც ნამდვილად ნეგატიური ინფორმაციებიდან გამომდინარეობდა და აფასებდა ჩვენი ქრისტეს წმინდა და დიდი ეკლესიის, იმ კონტაქტებსა და ურთიერთობებს რომელიც ბოლო წლების განმავლობაში გვაქვს არამართლმადიდებლებთან (ჰეტეროდოქსებთან). დედა ეკლესია და მასთან მთელი აღმოსავლეთის მართლმადიდებლები, გრძნობდნენ და გრძნობენ, პატივისცემასა და განასაკუთრებულ სიამაყეს, იმ დიდებული ბრძოლებისა და გმირული გამოცდილების მიმართ, რომელიც ათონის მთის წმინდა მამებმა, წმინდა მართლმადიდებელური რწმენის, სულიერი ღირებულებების, ზნეობის უმწიკვლოდ დასაცავად, ასევე ჩვენი ღვთისმოსავი ხალხისა და წმინდა უცვლელი გარდამოცემისათვის გადაიტანეს. სწორედ ამის გამოა რომ იგი სულითა და გულით ყოველთვის ღვთისმშობლის ტახტრევანიკენაა მიმართული. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით იგი, არა მხოლოდ უწმინდესი, სამოციქულო, მსოფლიო საპატრიარქო ტახტის მონასტრული ცხოვრების ძვირფასი ინსტრუმენტია, არამედ მართლმადიდებლობის დიდებულება და სულიერების უმაღლესი ადგილია დედამიწაზე.
მართლმადიდებლობა ემიგრაციაში და პატრიარქი ათენაგორა I
მართალია ათენაგორა ლტოლვილი არ იყო, მაგრამ მას ჰქონდა ღრმა ადამიანური თანადგომა იმ ემიგრანტებისადმი, რომლებსაც მრავალი სიძნელე და ტკივილი გადაეტანათ. ათენაგორა ამ ურთიერთობით მიხვდა, რომ ემიგრანტებს ძველი სამშობლოს დავიწყება არ შეეძლოთ, ისინი ყველაფერს საკუთარ სამშობლოსთან აკავშირებდნენ. ემიგრანტები თავიანთ რწმენას, კულტურასა და ენას უცხოობაშიც იცავდნენ. ისინი ცხოვრობდნენ იმ იმედით, რომ ერთ დღესაც სამშობლოში დაბრუნების უფლება ექნებოდათ და ამის გამო საზღვარგარეთ მყუდრო გარემოს მოწყობისგან თავს იკავებდნენ. ათენაგორა რეალურად ფიქრობდა ამ პრობლემებზე. მან იცოდა წარსულთან კავშირის არსებობის შესახებ და ხვდებოდა მართლმადიდებელი ქრისტიანების ძველი და ღირსეული ტრადიციებით უცხოობაში დამკვიდრების აუცილებლობას. ათენაგორა იაზრებდა, რომ ამერიკა მრავალი მართლმადიდებლისთვის იქნებოდა სამშობლო, შესაბამისად მან გადაწყვიტა, რომ ემიგრანტები ახალ სამყაროში ინტეგრირებულიყვნენ. ამისათვის ისინი არ გაიკიცხებოდნენ, გაკიცხვას დაიმსახურებდა ემიგრანტთა ის ნაწილი, რომლებიც უცხოეთში იზოლაციაში იცხოვრობდნენ. საჭირო გახდა, რომ მომავლისთვის გამოძებნილიყო ოპტიმალური გზები სხვადასხვა პრობლემების მოსაგვარებლად.
1948 წლის პირველ ნოემბერს ათენაგორა აირჩიეს კონსტანტინოპოლის პატრიარქად, ის იყო პატრიარქ მაქსიმე V-ს მემკვიდრე, რომელმაც თავად შესთავაზა წმინდა სინოდს, ავადმყოფობის გამო პენსიაში გასვლა. აშშ-ს პრეზიდენტი ჰარი ტრუმანი მხარს უჭერდა ათენაგორას, რაც გავლენას ახდენდა თურქულ მთავრობაზე. გარდა ამისა თურქულ მთავრობასთან შუამდგომლობდნენ ბერძნებიც, ხელისუფლებამ კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს დელეგაციას ხაზგასმით განუმრტა, რომ ისინიც ეთანხმებოდნენ ათენაგორას კანდიდატურას. თუ ბერძნული საზოგადოება და მთავრობა ერთმანეთს გაუჯიუტდებოდა, ეს ყველაფერი წამგებიან შედეგს მოუტანდა საპატრიარქო საყდარს, რის საფუძველზეც ტახტი სხვა კანდიდატს გადაეცემოდა. ამ საკითხის მიმართ გულგრილობა არ შეეძლო წმინდა სინოდს, რომლის წევრებიც დარწმუნებულნი იყვნენ კანდიდატის განსაკუთრებულობაში, შედეგაც ათენაგორამ ხმათაუმრავლესობით შეძლო მის მოწინააღმდეგე იოაკიმე დერკელზე გამრჯვება.
ათენაგორამ სიძნელეების გარეშე მიიღო თურქული მოქალაქეობა. მის პატრიარქად არჩევას რა თქმა უნდა საჭოთაკავშირი ეწინააღმდეგებოდა, გაისმოდა მოარული ხმები, რომ ის იყო დასავლური იმპერიალიზმის და კაპიტალიზმის დამცველი. მოარული ხმები საზოგადოებაში პატრიარქზე ეჭვს ბადებდნენ. ეს იყო თემა, რომელზეც მეტად დუმილი აღარ შეიძლებოდა. უკვე იმ დროს გამოჩნდა მოგვაინო პრობლემების კონტურები. 1949 წლის 26 იანვარს ათენაგორა სტამბულში შეხვდა პრეზიდენტ ტრუმანს. მომდევნო დღეს წმინდა გიორგის ტაძარში გაიმართა კონსტანტინოპოლის 262-ე პატრიარქის სადღესასწაულო ინტრონიზაცია, რომელიც ანდრია მოციქულის საყდარზე აღსაყდრდა. ინტრონიზაციას ეწრებოდნენ თურქეთის, საბერძნეთის, ამერიკის და დიდი ბრიტანეთის წარმომადგენლები. აღმოსავლეთ ევროპის საბჭოთაკავშირულმა ქვეყნებმა შეგნებული დისტანცია დაიჭირეს და არ იმყოფებოდნენ სადღესასწაულო მსახურებაზე.
უცნობი ფაქტები მსოფლიო პატრიარქ ათენაგორას შესახებ
მთავარეპისკოპოსი ათენაგორა ხელმძღვანელობდა ჩრდილო და სამხრეთ ამერიკის ეპარქიას 1930-1948 წლებში, შემდეგ 1972 წლამდე იყო მსოფლიო პატრიარქი. მის პიროვნებას გამორჩეული ადგილი უკავია მეოცე საუკუნის და ზოგადად ეკლესიის ისტორიაში, გთავაზობთ რამდენიმე უცნობ ფაქტს მის შესახებ.
1- ათენაგორა სასულიერო სემინარიაში სწავლის დროიდან ფიქრობდა საპატრიარქო მსახურებაზე- ერთ-ერთი მემატიანეს მიხედვით, როგორც ახალგაზრდა სემიანრიელი სტუდენტი, ათენაგორა განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებდა მსოფლიო პატრიარქის მოღვაწეობაზე. ‘’ამ მიზანმა აშკარად განაპირობა მისი, როგორც სამხრეთ და ჩრდილო ამერიკის მთავარეპისკოპოსის მოგვიანო მოქმედებები,.’’
2- მისი აღმზრდელი იყო მელეტიოს მეტაქსაკისი- ათენის მიტროპოლიტი (და მოგვიანებით მსოფლიო პატრიარქი) მელეტიოს მეტაქსაკისი თანაბრად იყო მნიშნელოვანი და დაპირისპირებული ფიგურა. ეს სწორედ ის მელეტიოსია, რომელმაც დაარსა ბერძნული სამთავარეპისკოპოსო, მან განავითარა მივიწყებული აზრი, რომ ქალკედონის 28-ე კანონის[1] მიხედვით მსოფლიო საპატრიარქოს იურისდიქცია ვრცელდება ყველა ‘’უცხოტომელთა კუნძულზე’’, იგივე ხელმძღვანელობდა ე.წ. ,,ახალი სტილის კალენდრის’’ შესახებ არსებულ განხილვებს და.ა.შ. თუმცა ათენაგორა იყო მასზე ძლიერი პოლიტიკური მოაზროვნე, რაც დაეხმარა უფრო დიდი ხნის განმავლობაში ყოფილიყო მსოფლიო პატრიარქი.
არისტოკლის სპირუს გზა მსოფლიო პატრიარქობისაკენ
(მსოფლიო პატრიარქი ათენაგორა I)
მსოფლიო პატრიარქი ათენაგორა I გახლდათ ეკლესიის ისტორიაში ერთ-ერთი დიდებული და ღრმად პატივსაცემი მოვლენა, მასში გაერთიანებული იყო მოკრძალებული ბრწყინვალება და კეთილმოქმედი- დაუმახინჯებელი ღვთისმოსაობა, პიროვნულად კი- ძალიან ღრმა, უბრალო, შინაგანად მოძრავი ადამიანურობა. ის გამოხატავდა ღვთის სიკეთესა და კაცთმოყვარეობას. ათენაგორას ყოველთვის სიხარულს ანიჭებდა ღვთის სიახლოვის ძიება, რომელსაც ის ადამიანებს უნაწილებდა და მათ თავმდაბლად ემსახურებოდა. თავის იდეებში ათენაგორა არწმუნებდა ხალხს მოცინარი სახით, პათოსის გარეშე, რომელი იდეებიც მას სისრულეში მოჰყავდა. მისი საერო სახელი გახლდათ არისტოკლე სპურონი.
არისტოკლისი დაიბადა 1886 წლის 25 მარტს ხარების დღესასწაულზე ქალაქ ცარაპლანაში (დღევანდელი ვასილიკო, იოანნინასთან ახლოს, ალბანეთის საზღვართან). მხარე, სადაც ათენაგორა დაიბადა, კონსტანტინოპოლის დაპყრობამდე ერთი საუკუნით ადრე დაიპყრეს თურქებმა. ცარაპლანაში მცხოვრები ქრისტიანები და მუსლიმები ერთმანეთთან თბილი დამოკიდებულებით გამოირჩეოდნენ, ათენაგორა იხსენებს დასახლების ერთადერთი პილიციელის- ალი ბეის სახელს, რომელსაც საქმე არ ჰქონდა, რადგან იქ არ იყო დავა, მუშტიკრივი და რთული პროცესები. ქრისტიანი და მუსლიმი ბავშვები ერთად თამაშობდნენ. ქრისტიანები თავიანთ მუსლიმ მეგობრებს პატიჟობდნენ ნათლობისას, მუსლიმები კი წინდაცვეთისას. ეს იყო ბიბლიური ყოფა, რომელშიც ისინი აბრაამის შვილებად გრძნობდნენ თავს. მუსლიმები აბრაამის დღესასწაულზე ჭამდნენ მამალი ცხვრის ხორცს, ქრისტიანები კი სააღდგომო კრავს. როდესაც ათენაგორას მშობლების მოძღვარი მოდიოდა სტუმრად ვინმეს სახლში, მას იგივე პატივისცემით ეპყრობოდნენ, როგორც ისლამური რელიგიის მსახურს. ისინი ზრუნავდნენ და ხელებს უკოცნიდნენ ამ მოძღვარს. დასახლებაში ასევე ექცეოდნენ დევრიშ კამილს, რომელიც იყო ძალიან მოსიყვარულე ბატონი. მხოლოდ მოგვიანებით ღვივდება არაადექვატური, რელიგიური ფანატიზმით გაჯერებული ნაციონალიზმი, რომელიც საშიშ ხასიათს და ფორმებს იღებს.
კონსტანტინოპოლის მსოფლიო პატრიარქი ათენაგორა I
(1886 წლის 6 აპრილი- 1972 წლის 7 ივლისი)
ბიოგრაფია
პატრიარქი ათენაგორა (ბერძნ. არისტოკლის მატთეუ სპირუ; Αθηναγόρας Αʹ; Αριστοκλής Ματθαίου Σπύρου) დაიბადა 1886 წლის 6 აპრილს, სოფელ ცარაპლანაში, (Τσαραπλανά ,დღევანდელი ვასილიკოში; იოანნინასთან ახლოს) მატთეუ ნ. სპირუსა და ელენა ს. მოკოროსის ბერძნულ ოჯახში. რელიგიისადმი სწრაფვა ბავშვობიდანვე დედამ და სოფლის მოძღვარმა ჩაუნერგა. საშუალო სკოლის დასრულების შემდეგ, 1906 წელს სწავლა განაგრძო წმ. სამების სახელობის ჰალკის საღვთისმეტყველო სკოლაში (სტამბულთან ახლოს), აქვე აღიკვეცა ბერად, ეწოდა სახელად ათენაგორა და ხელიდაესხა დიაკვნად. მსახურობდა პელაგონიის ეპარქიაში, 1918 წელს იგი ათონის წმინდა მთაზე მოღვაწეობდა, შემდეგ (1919 წლიდან) კი იყო ათენის მთავარეპისკოპოს მელეტიოსის (მეტახაკისი) მდივანი, რა დროსაც ახლო ურთიერთობა ჰქონდა პენდაპოლეოს მიტროპოლიტ ნექტარიოსთან (წმ. ნექტარიოს ეგინელთან, Νεκταρίου Επισκόπου Πενταπόλεως) 1921 წელს დიაკვნობაშივე გამოარჩიეს კერკირას (Κέρκυρα) მიტროპოლიტად და 1922 წლის 22 ნოემბერს ხელიდაასხეს ეპისკოპოსად.
წმიდა ფოტიოსი და რომის ეპისკოპოსის პრიმატი
ავტორი- აბიდოსის ეპისკოპოსი კირილე (კატერელოსი)
აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ეგნატესა და ფოტიოსის პატრიარქობის დროს უარის ეთქვა პრიმატთან დაკავშირებულ პაპისტურ მოთხოვნებს. ასევე აუცილებელია აღინიშნოს შემდეგი:
1. 861 წლის კრებამ (ამ კრების დროს პატრიარქი ეგნატე უკვე გადამდგარი იყო) კონსტანტინოპოლის კრების გადაწყვეტილება პატრიარქ ეგნატეს განკვეთის შესახებ საბოლოოდ და შეუცვლელ დადგენილებად მიიჩნია, მიუხედავად იმისა რომ ეს საკითხი რომს არ განუსჯია[1].
2. როდესაც პაპმა კრების შემდეგ თავის ეპისტოლეში ( Proposueramus) იმპერატორი მიქაელის (865) მიმართ[2] ეჭვქვეშ დააყენა კონსტანტინოპოლის საყდრის საპატრიარქო უფლებები (რომლებიც ჰქონდათ მხოლოდ რომს, ალექსანდრიას, ანტიოქიას და იერუსალიმს[3]), განაცხადა, რომ აქვს უფლება ჩაერიოს კონსტანტინოპოლის საყდრის საქმეებში (რადგან მისი აზრით, არასოდეს არ განკვეთილა კონსტანტინოპოლის საყდრის პატრიარქი რომის ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე[4]) და როდესაც ეგნატესა და ფოტიოსს მოუწოდა რომში ჩასულიყვნენ განსასჯელად [5], აღშფოთებული აღმოსავლეთი უარს ეუბნება პაპისტურ პრეტენზიებს.
წმიდა ფოტიოსი და რომის ეპისკოპოსის პრიმატი
ავტორი- აბიდოსის ეპისკოპოსი კირილე (კატერელოსი)
პენტარქიის სისტემის მნიშვნელობა შეაფასა კრების თავმჯდომარემ და იმპერატორის წარმომადგენელმა პატრიკიოს ვაანისმა.[1] ღმერთმა დააფუძნა ხუთ საპატრიარქოზე ეკლესია და ეს ხუთი ეკლესია წარმოადგენს ეკლესიის თავს. იესო ქრისტემ ეკლესიის შესახებ თქვა: „და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას“ (მათ. 16,18). პატრიკიოს ვაანისის მიხედვით ეს ნიშნავს, რომ თუ გამოაკლდება ორი მათგანი (საპატრიარქო)- სხვა სამი დარჩება. თუ გამოაკლდება სამი მათგანი- ორი მაინც დარჩება. თუ მოხდება ყველაზე დიდი უბედურება და გამოაკლდება ოთხი საპატრიარქო- დარჩება ერთი, უკანასკნელი, ქრისტეს სახელით, როგორც ყველას თავი, რომელიც გააერთიანებს ქრისტეს სხეულს.
წმიდა ფოტიოსი და რომის ეპისკოპოსის პრიმატი
ავტორი- აბიდოსის ეპისკოპოსი კირილე (კატერელოსი)
მართლაც საოცარია, რომ იტალიის ქალაქ ბარში გამართულ IV გაფართოებულ შეხვედრაზე (1987 წ.), კათოლიკური ეკლესიისა და მართლმადიდებელ ეკლესიათა შორის წარმოებული დიალოგების შერეული კომისიისაგან გამოქვეყნებულ ერთ-ერთი დოკუმენტის ბოლო პარაგრაფში აღინიშნა, რომ საიდუმლოებებში კავშირი შეუძლებელია რწმენითი კავშირის გარეშე, შემდეგ კი ნახსენებია 879-880 წწ. კონსტანტინოპოლში ჩატარებული კრების მიერ მიღებული ერთ-ერთი გადაწყველება[1]. ამ კრებამ ეკლესიისთვის მძიმე პერიოდში წმიდა ფოტიოსი აღიარა მსოფლიომ პატრიარქად, აკრძალა სარწუნოების სიმბოლოში რაიმეს ჩამატება და სხვა გადაწყვეტილებებთან ერთად განსაზღვრა, რომ თითოეულ საყდარს უფლება აქვს შეინარჩუნოს საკუთარი წესები და ტრადიციები[2].
წმინდა გრიგოლ პალამა და მამათა ტრადიციები ნაწილი 1
ავტორი: პროტოპრესვიტერი გიორგი ფლოროვსკი გიორგი გველესიანის თარგმანი (ჟურნალი “გული გონიერი”)
შინაარსი:
მამათა კვალდაკვალ
მამათა სულისკვეთება პატრისტიკული თეოლოგიის ეგზისტენციალური ხასიათი მამათა ეპოქის მნიშვნელობა
მამათა კვალდაკვალ
`მივსდიოთ წმინდა მამებს~… ჩვეულებრივ, ამ ფრაზით იწყებოდა უძველეს ეკლესიაში სხვადასხვა დოგმატური განმარტება. ეს სიტყვები უძღოდა წინ ქალკედონის კრების დოგმას. VII მსოფლიო საეკლესიო კრებამ უფრო დეტალურად განმარტა თავისი სწავლება: `მივსდიოთ ღვთივგანბრძნობილ წმინდა მამათა სწავლებებსა და კათოლიკე ეკლესიის ტრადიციას~. მამათა სწავლებებზე მითითება ჩვეულებრივი მოვლენაა საეკლესიო პრაქტიკაში. ეს იყო იმაზე ბევრად მეტი, ვიდრე მხოლოდ `აპელირება სიძველისადმი~. ნამდვილად, ეკლესია დასაბამიდან ხაზს უსვამს სარწმუნოების უცვალებლობას თაობიდან თაობაში. ჩვენ გვწამს ის, რაც სწამდათ მოციქულებს, ეს არის ჭეშმარიტი რწმენის უტყუარი ნიშანი, რომელიც მარადიულად უცვლელია, თავისთავად სიძველე არ წარმოადგენს ჭეშმარიტების გარანტს. უფრო მეტიც, ქრისტიანობა იყო აშკარად გასაოცარი სიახლე `ანტიკური სამყაროსათვის~ და მოწოდება რადიკალური `განახლებისკენ.~ ძველი დასრულდა და ყველაფერი `განახლდა~.
ძალაუფლებისთვის ბრძოლა ეკელესიაში და 1054 წლის სქიზმა
აპოსტოლოს ნიკოლაიდისი
(ათენის უნივერსიტეტის თეოლოგიის ფაკულტეტის პროფესორი)
შესავალი
ტერმინოლოგიური განმარტებები
ძალაუფლება, როგორც სხვაზე ბატონობის საშუალება, პიროვნულ ან ინსტიტუციურ დონეზე, არის ცოდვით დაცემის შემდეგდროინდელი მოვლენა და დაცემის შემდეგ ახასიათებს ადამიანის ქცევის თავისებურებას. იგი პიროვნულ საფეხურზე მიუთითებს სოციალურობის პრობლემაზე, ინსტიტუციურზე კი წარმოადგენს სოციალური წესრიგის მოთხოვნილების შედეგს. ამავე მიზეზით ხდება ძალაუფლების არსებობის აუცილებლობის არგუმენტირება საეკლესიო სხეულში, მაგრამ ერთი მთავარი პირობით:
ძალაუფლებისთვის ბრძოლა ეკლესიაში და 1054 წლის სქიზმა
აპოსტოლოს ნიკოლაიდისი (ათენის უნივერსიტეტის თეოლოგიის ფაკულტეტის პროფესორი)
ძალაუფლებისთვის ბრძოლა სქიზმის შემდეგ
რადგან იმ ეპოქაში არცერთ მხარეს არ ესმოდა ეკლესიის ერთიანი სხეულის გაყოფის მთავარი მიზეზი, რასაც წარმოადგენს ძალაუფლებისა და გავლენისთვის ბრძოლა. ან თუკი ესმოდათ როგორც ასეთის, არავის უცდია დაედასტურებინა რომ ამგვარ ქმედებებს არანარი კავშირი არ აქვთ ქრისტიანულ ჩვეულებებთან, მის ბუნებასა და ეკლესიის მიზნებთან ამ სამყაროში. ამგვარი ბრძოლა გაგრძელდა სქიზმის შემდეგაც აღმოსავლეთისა თუ დასავლეთის ცალკეული ეკლესიების შიგნით, იმგვარად რომ ერთიანობის აღდგენის ყველა შესაძლებლობა მოიჭრა. თითოეულ ეკლესიასთან დაკავშირებით მოკლედ ვიტყვით შემდეგს:
2017 წლის 14-16 ივლისს, წმინდა საბას სახელობის მონასტერში (ლიბერტვილი, ილინოისის შტატი, აშშ), სერბეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის 2017 წლის 7 მარტის საეპისკოპოსო კრების გადაწყვეტილების საფუძველზე, აღესრულება წმინდა მარდარიეს საერთო-მართლმადიდებლური გლორიფიკაცია.[1] აღნიშნულ მოვლენასთან დაკავშირებით დაგეგმილია სიმპოზიუმი, სხვადასხვა სოციალური თუ ახალგაზრდული ღონისძიებები და რა თქმა უნდა საღმრთო ლიტურგია (კვირა, 16 ივლისი), რომელსაც აღავლენს მისი უწმინდესობა სერბეთის პატრიარქი ირინეოსი, მიწვეულ იერარქებთან ერთად.
წმინდა და დიდი კრების გადაწყვეტილებები და მათი მიღების პრობლემა
მესინიის მიტროპოლიტი ხრიზოსტომოს სავატოსი
სინოდალური გადაწყვეტილებების მიღების საკითხი, როგორც ადგილობრივ, ისე საყოველთაო დონეზე არის ეკლესიოლოგიური და თეოლოგიური თემა, რომელსაც არ აქვს არანაირი კავშირი სასამართლო გაგებასთან, სამართლებრივ მოქმედებასთან ან სტატისტიკურ შეფასებებთან.
კონსტანტინოპოლის სინოდის გადაწყვეტილება
თარგმანი სიგელზე, რომელიც ივლისის თვეში რომის ლეგატებმა წმიდა საყდრისაკენ მიმართეს, უწმინდეს პატრიარქ მიქაელის წინააღმდეგ.
მიქაელის მმართველობისას, რომელიც გახლავთ ჩვენი უწმინდესი და ამასთანავე მსოფლიო პატრიარქი– ყველა იმ ადამიანისა, ვინც მიიღო ჭეშმარიტი სწავლება თავის ქვეყნებში, ვინც მიიღო მასთან ერთად მონაწილეობა სხდომებში, ღვთისმოყვარე მიტროპოლიტებს: თეოფანე კიზიკელს, ნიკიტა ქალკედონელს, ლავრენტი დირახიელს, ანთიმოზ პისიდიელს, ნიკოლოზ ...
კრებას, რომელიც შედგა კონსტანტინოპოლში 879-880 წლებში, იმ დროს როდესაც კონსტანტინოპოლის პატრიარქი გახლდათ უდიდესი წმიდა მამა ფოტიოსი, აქვს უდიდესი მნიშვნელობა და თავის თავში ყოველმხრივ განსაკუთრებით საინტერესოა, რადგან ეს დიდი კრება შედგა ფრანკებისაგან ძველი რომის დაპყრობამდე, „filioque”-ს სარწმუნოების სიმბოლოში ოფიციალურად შეტანამდე და რა თქმა უნდა, კონსტანტინოპოლის პატრიარქსა და რომის პაპს შორის კავშირის გაწყვეტამდე, რომელიც მოხდა 1009 წელს.
რომის პაპი ცელესტინე V (პიეტრო დი მურეონე)
დაიბადა 1215 წელს, ნეაპოლის პროვინცია მოლინეში. (Moline) . გამოირჩიეს პერუჯაში, 1294 წლის 5 ივლისს, კურთხევა და კორონაცია შედგა აკვილიაში (aquila) 29 აგვისტოს, ტახტიდან გადადგა ნეაპოლში, 1294 წლის 13 დეკემბერს, გარდაიცვალა ფუმეონეს ციხე-სიმაგრეში, 1296 წლის 19 მაისს.
პიეტრო იყო ღარიბული წარმომავლობის. 17 წლისა გახდა ბენედიქტიანელთა ორდენის წევრი, ხოლო საბოლოოდ კი ეკურთხა ...