,,ღმერთო ჩემო რაისათვის დამიტევე მე?"

  იესოს დატევების შეძახილი

იოსებ რაცინგერი (პაპი ბენედიქტე XVI), იესო ნაზარეთიდან (ნაწყვეტი)

მათე და მარკოზი სრული ურთიერთთანხმობით მოგვითხრობენ, რომ მეცხრე ჟამზე იესომ ძლიერად შესძახა: ,,ილი, ილი ლიმა საბაქთანი, ესე არს: ღმერთო ჩემო, ღმერთო ჩემო რაისათვის დამიტევე მე?” (მთ. 27, 46; მკ. 15, 34).  იესოს შეძახილს ებრაულისა და არამეულის შერწყმით (მიქსით) გადმოგვცემენ და შემდეგ მას ბერძნულად თარგმნიან. იესოს ეს ლოცვა,  ყოველთვის ბადებს შეკითხვებსა და დაფიქრების მოტივს ქრისტიანთა შორის: როგორ შეეძლო ღმერთის ძეს, რომ მამისაგან ყოფილიყო მიტოვებული? ზუსტად რას ნიშნავს ეს შეძახილი?

    რა უნდა ითქვას ამ ყოველივეს შედეგად? თავდაპირველად, უნდა გავიხსენოთ, რომ ორივე მახარებლის თხრობის მიხედვით, იქ მყოფმა ადამიანებმა (დამსწრეებმა) ვერ გააცნობიერეს იესოს შეძახილი და ილიას მისამართით ნათქვამ შეძახილად მიიჩნიეს. სამეცნიერო ნაშრომებში არის მცდელობა, რომ იესოს ფრაზა, ერთის მხრივ, სწორედ ილიასადმი მიმართულ შეძახილად განიმარტოს, ხოლო მეორეს მხრივ, ღმერთის მიერ იესოს დატევებად (ფს. 22). როგორც არ უნდა იყოს, პირველ ქრისტიანულ თემს, იესოს შეძახილი, ჭეშმარიტად მესიანურ ხმობად ესმოდა. საქმე არ გვაქვს მიტოვების შეძახილთან. იესო ნატანჯი ისრაელის ფსალმუნით ლოცულობს და თავისი ყოფიერების სიღრმეში, ამგვარად იღებს არა მხოლოდ ისრაელის, არამედ მსოფლიოს ყველა ადამიანის ჭირს, რომლებიც იტანჯებიან. თავად იესო, საღმრთო გულის წინაშე, სამყაროს აგონიის შეძახილის დემონსტრირებას ახდენს, რომელიც ღმერთის არყოფნით იგვემება და იტანჯება. იგი იგივდება გატანჯულ ისრაელთან და კაცობრიობასთან, რომელიც საღმრთო წყვდიადის ქვეშ გოდებს და ესქატოლოგიური საჭიროების შეძახილს აჟღერებს.

    22-ე ფსალმუნი ვნების მთელს ისტორიას მოიცავს და, ამასთანავე, მისი საზღვრების მიღმაც ვრცელდება. თავმდაბლობა, დაცინვა, დამცინავთა მხრიდან თავის მოდრეკა, ტკივილები, წყურვილი, ხელებისა და ფეხების დალურსმვა, ტანსაცმლის განყოფა და ზოგადად, მთელი ვნება, ილუსტრირებულია ამ ფსალმუნში. ფსალმუნის სიტყვების წარმოთქმისას, იესომ სრულად წარმოადგინა ამ დიდი ლოცვის შინაარსი და ჭეშმარიტება, რომ მლოცველი ადამიანის ლოცვა შესმენილ იქნება, რომელიც აღდგომაში, ქრისტეს დიდი ეკლესიის დაარსებაში და გაჭირვებულთა დანაყრებაში წარმოჩინდება. ესქატოლოგიური საჭიროების შეძახილი, ამავდროულად, საღმრთო პასუხის სინამდვილეს, ცხონების სინამდვილესაც წარმოადგენს არა მხოლოდ თავად იესოსათვის, არამედ „მრავალთათვის“.

    მიმაჩნია, რომ საეკლესიო მამები, იესოს ლოცვის მათეული გაგებით, ძალიან ახლოს იყვნენ სინამდვილესთან. ჯერ კიდევ ძველი აღთქმის მლოცველებისათვის, ფსალმუნის ფრაზები არ განეკუთვნებოდნენ ცალკეულ ობიექტს. რა თქმა უნდა, უამრავი ცალკეული და პიროვნული ფრაზები არსებობს, თუმცა, ამავდროულად, ამ ფრაზებში ყველა გატანჯული მართლები, მთელი ისრაელის ხალხი და ზოგადად კაცობრიობა თანამლოცველობს, რომელიც იბრძვის. ამგვარი გზით, ფსალმუნები მოიცავენ აწმყოს, წარსულს და მომავალს. მამებმა, ქრისტესადმი მათი რწმენის გამო, მიიღეს და გააღრმავეს ეს მნიშვნელოვანი ფორმა, რომელიც თანამედროვე კვლევებში, სილოგისტურ პიროვნულობად ხასიათდება: როგორც ნეტარი ავგუსტინე გვამცნობს, ფსალმუნებში ლოცულობს ქრისტე, როგორც თავი და როგორც სხეული ერთად (იხ. En, in Ps. 60,1, 61,4, 85, 1.5). ლოცულობს, როგორც „თავი“, როგორც ის, რომელიც ერთ საერთო ობიექტში გვაერთიანებს ჩვენ ყველას და ყველას ერთად გვიღებს და ლოცულობს, როგორც „სხეული“, რაც იმას ნიშნავს, რომ მთელი ჩვენი ხმები, საჭიროება და იმედი მოქმედებაში არიან. თავად ჩვენ ვლოცულობთ ამ ფსალმუნით, მაგრამ ამიერიდან უკვე, ახლებური გზით ქრისტესთან ერთობაში და ამ გაგებით, წარსული, აწმყო და მომავალი ყოველთვის გაერთიანებულნი არიან.

ბერძნულიდან თარგმნა იოანე შოშიაშვილმა