მართლმადიდებლობა, აფრიკელი დიაკონისები და განიავებული შესაძლებლობები

ქერი სან ქირიქო- ვილიანოვას უნივერსიტეტი თეოლოგიის ფაკულტეტის ასისტენტ-პროფესორი  

            რუმინეთის საპატრიარქოს ოფიციალურ განცხადებაში ვკითხულობთ: ,,ალექსანდრიის პატრიარქმა თეოდორე II-მ პირველად აღასრულა დიაკონისების კურთხევა.’’ ეს იყო ჩემი ფეისბუქის კედლის ძალიან სასიამოვნო და იმედისმომცემი  შეტყობინება. ჩვეულებისამებრ მოვიწონე აღნიშნული გვერდი და დავაკვირდი გამოთქმულ აზრებს. მსგავსი სიხლის გამოჩენისთანავე როგორც წესი,  ცხოველი ინტერესის მქონე ხალხი მის გაანალიზებას იწყებს. ,,ეს არაა ხელდასხმა, არამედ კურთხევა’’ წერია ერთგან, მეორე მკვლევარი წერს რომ: ,,არ არსებობს ქიროტონიას და ქიროტესიას შორის მკვეთრი განსხვავება,’’ სხვას ვიზუალური მასალა მოჰყავს იმის დასტურად, რომ ეს მსახურება სუბდიაკონთა ხელდასხმის მცირე განგების მსახურებას წააგავდა. ეს რიტუალი უმნიშვნელო შემთხვევაზე მეტი იყო? ზოგიერთს მთელი არსებით სურს რომ ასეც იყოს.   

            ამ სურათმა დამაბრუნა უკან, საბჭოთა კავშირის პერიოდში, როდესაც დასავლელი დამკვირვებლები ცდილობნენ განესაზღვრათ თუ ვინ თანამშრომლობდა და ვინ არა ჟინიანი საბჭოთა კავშირის შიდა წრესთან, რისთვისაც ყოველწლიური აღლუმის დღეს განსაკუთრებულად აკვირდებოდნენ მძვინვარე პოლიტბიუროს წევრებს. დღეს უკვე ეს ყოველივე პარადოქსული გახლავთ,   რადგან ვცხოვრობთ 21-ე საუკუნეში, ხოლო ეს ლიტურგია კი ჩრდილო კორეაში არ აღსრულებულა. გავოცდი, არ გაგვიკვირდებოდა აღმოგვეჩინა გარკვეულ მექანიზმები, რომლითაც სხვადახვა ავტოკეფალური ეკლესიები ერთმანეთთან კომუნიკაციას შეძლებდნენ? მაგალითად თუკი მოეწყობოდა საერთაშორისო ფორუმი, სადაც მართლმადიდებლები, საერონი და სასულიერო პირები შეიკრიბებოდნენ და იმსჯელებდნენ, ხოლო დღევანდელი ეკლესიისა და მსოფლიოსთვის მნიშვნელოვან თუ უმნიშვნელო პრობლემათათვის კი გადაჭრის გზებს მოძებნიდნენ. ამ ფიქრებში მივადექი გასულ ზაფხულს გამართულ დიდ და წმინდა კრებას, მასში მონაწილე თუ არდამსწრე ეკლესიებთან ერთად, ხელიდან გაშვებულ იმ შესაძლებლობას, რომლითაც დღევანდელი მართლმადიდებლობის გარშემო არსებული პრობლემების გადაჭრა შეგვეძლო.

            პატრიარქი თეოდორე II, თავისი მოღვაწეობიდან გამომდინარე აშკარად ზრუნავს და გრძნობს თუ რა სჭირდება მართლმადიდებლობას საკუთარ არეალში, რაც  ასევე ჯეროვნად მიემართება აშშ-ს, აღმოსავლეთ ევროპას, ინდოეთს, ჩინეთსა და იაპონიას. იმისდა მიუხედავად მის მიერ აღსრულებული რიტუალი ,,კურთხევა’’ იყო თუ ,,ხელდასხმა’’[1] (მათ შორის რა თქმა უნდა სერიოზული განსხვავებაა), მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი ისაა, რომ გადაწყვეტილება მოქმედებს და გამოხატავს აფრიკაში ეკლესიის მდგომარეობას, თემისა რომელიც იზრდება, როგორც ეს იყო რომაული წესის კათოლიკობის და მრავალი პროტესტანტული ეკლესიის შემთხვევაში, რომ აღარაფერი ვთქვათ ისლამზე. აფრიკის დემოგრაფიული სურათიდან გამომდინარე დღეს იქ ქრისტიანობა საკმაოდ კარგ მდგომარეობაშია, ეს ფაქტი აღნიშნულია ახლახანს გამოცემულ კვლევებში, მაგ: Philip Jenkins-ის[2] ,,New Faces of Christianity (2006)’’ და ,,The Next Christendom (2011).’’ მოყვანილ წყაროებიდან ირკვევა, რომ ქრისტიანობის გეოგრაფიული მდგომარეობა მოიცავს მსოფლიოს სამხრეთ და აღმოსავლეთ ჰემისფეროებს, ითვალისწინებს რა კვლევას, რომლის მიხედვითაც 1910 წლის სუბ-საჰარულ აფრიკაში, ქრისტიანობა მთელი მოსახლეობის 10%-ს ითვლიდა, ხოლო 2010 წლისთვის კი 63%-მდე გაიზარდა. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა 63.15 მილიონი ქრისტიანი მორწმუნით, მსოფლიოს  ქვეყნების ათეულშია (გერმანიის მოსახლეობიდან 63.15 მილიონია ქრისტიანი), ამ დროს კი მრავალი სამხრეთელი და აღმოსავლეთელი მკვლევარი დიდ დროს უთმობს აწ უკვე ,,დაცლილ’’ და ,,გამომშრალ’’ ეკლესიებზე წერას. აუცილებელია არ დავკარგოთ აფრიკული მართლმადიდებლობა, რომელიც იღწვის და ძალინ ხშირად ნაკლები ადამიანური თუ მატერიალური რესურსით უხდება ამის გაკეთება.

            აშკარაა რომ ბევრი ჯეროვნად არც დაფირებულა და შესაბამისად არაფერი მოუმოქმედებია ქალთა მსახურების შესახებ. კურიოზულია რომ ეკლესიაში, რომელიც ასე იზიდავდა მორწმუნეთა რეგულარულ რაოდენობას, რომლის ადრეულ პრაქტიკებშიც მკვეთრად შეინიშნება დიაკონისების უანგარო მსახურება, დღეს ადგილს იკავებს  ქალთა მსახურების განახლებაზე მჩხრეკელობა. თუკი საკუთარი ისტორიულობით განვსაზღვრავთ, ეკლესიის რეფრენი გადაძალავს იმ არგუმენტებს, რაც ქალთა მსახურების წინააღმდეგ წარმოითქვა და მათსაც, ვინც არაფერს აკეთებს უწინდელი მდგომარეობის აღსადგენად. მათგან საჭიროა დასაბუთებული ახსნა, თუ რატომ არ შეუძლიათ დიაკონისებს მართლმადიდებელი ეკლესიის ცხოვრებაში ჩართვა.

            ჩრდილო-ამერიკულ სამრევლოებში მამაკაცი სასულიერო პირები ხშირად იძულებულნი არიან რომ ყველაფერი თავად აკეთონ. დაოჯახებული მღვდელია მწირველი, ფინანსური მენეჯერი, სულიერი მამა, ბიბლიური მკვლევარი, მასწავლებელი, სოციალური მუშაკი, საავადმყოფოს მღვდელთმსახური, სამრევლოს მდივანი, ბიოლოგიური მამა და ქმარი. ეს მამაკაცები შესამჩნევად გამოფიტულნი არიან . ზოგიერთი მათგანი მთლიანად ტოვებს ხოლმე მსახურებას. მე ვიცნობ მათ. ამ დროს ქალი ეკლესიაში ასევე  სერიოზულ  საქმიანობას ეწევა, მაგრამ როგორც წესი ამას ვერ ხედავენ. რატომ ვიჩენთ გულგრილობას მათი მსახურებისადმი? რას შევაგონებთ სხვა ქალს (და კაცსაც) ეკლესიური მსახურების ცხოვრებისათვის? ქალების შესახებ საუბრისას პატრიარქმა თეოდორემ აღნიშნა: ,,ჩვენ გვჭირდება ისინი.’’ ჩვენ არა? ქალთა მსახურება არაა  უბრალო მოვლენა, ესაა საჭიროება რომელიც ძირითადად უყურადღებოდ გვრჩება, რადგან მწირი წყაროების არსებობის გამო ხშირად არც აღვნიშნავთ, ან რადგანაც წავუყრუვებთ იმ ხმებს, რომლებიც რაიმეს უარყოფისკენ მოგვიწოდებენ. ეს ყოველივე ნორმალიზაციის ნაკლებობისკენ გვიბიძგებს, ჩვენ კი იმდენად მივეჩვიეთ სტატუს ,,QUO-ს’’, რომ გვშურს კიდეც, თუ როგორ განვმდიდრდით დიაკონისების აღდგენით. ესაა რასაც Carrie Frederick Frost-ი[3] აცხადებს ,,Public orthodoxy-ში,’’ წარმოსახვისა და წინამძღვრობის უქონლობა.

            ვაკვირდებით პატრიარქსა და აფრიკულ სინოდს, რომლებიც მოქმედებენ იმას, რასაც საჭიროება მოითხოვს. იმასაც მოგახსნებეთ, რომ ჩემთვის ნაცნობია სამხრეთ აზიის მდგომარება, შესაბამისად შემიძლია წარმოვიდგინო თუ როგორ იმსახურებენ იქ ახალი დიაკონისები, თუ როგორ მოემსახურებიან ქალებსა და მამაკაცებს,  ვხედავ მათ სოფლებში მოსიარულეებს, სამედიცინო დახმარების აღმომჩენებს, ავადმყოფთა მომვლელებს, კატეხიზაციაში[4] ჩართულებს, მოძალადე ქმრების წინააღმდეგ გამოსულებს, თუნდაც (ამასაც ველი) ბოროტ ძალთა წინააღმდეგ მლოცველებს. ისინი ასრულებენ ,,დიაკონიას’’[5] რისთვისაც არ სჭირდებათ საკურთხეველში მსახურება. ამგვარად რატომ არ მივსდევთ აფრიკული ეკლესიის მაგალითს? რა გვიშლის ხელს? უსაფუძვლოა ნებისმიერი სახის თავისმართლება. უარისთქმა ჩრდილო-ამერიკის პრობლემების აუცილებელ საჭიროებებზე ჩვენს ტრადიციებს ეჭქვეშ აყენებს. მაშინ როდესაც იდეალურსა და რეალურს შორის მანძილი ეთმანეთს ძალიან შორდება, შემეცნებითი უთანხმოება მარტივად არ გაქრება. ჩვენ ნამდვილად გვიჭირს. ხალხმა რწმენა დაკარგა. ისინი ცხოვრობენ ცოცხალი რწმენის გარეშე. როდესაც ვუცქერდი კანკელისაკენ მოლოდინის თვალებით მომზირალ სერიოზული სახის ქალს, მივხვდი, რომ არ შემიძლია დავეხმარო, მაგრამ ვფიქრობ ვუცქერთ ეკლესიას რომელიც გულში იხუტებს თავის მისიას. ესაა ეკლესია. იგი უფრო სრულად აფასებს მისი წევრების ნახევარზე მეტის შემწეობას. ესაა მომავლის ეკლესია და როგორც რიცხვები გვიჩვენებს აწმყოსიც.

            ამასობაში აქ, მსოფლიოს ამ მხარეს, შესაძლებლობებს განიავების საფრთხის წინაშე ვდგავართ.  საეწვოა განცალკევების ,,გარდაუვალ პროგრეს-ის’’ მტკიცება, შესაბამისად არ გვაქვს ჩრდილო ამერიკაში მართლმადიდებლობის ოდესმე აყვავების გარანტიას. წარსულში დარჩა რიტორიკა, რომ მართლმადიდებლური ყოფიერება იყო ამერიკის ,,საუკეთესოდ შენახვის’’ საიდუმლო. ეს უკვე აღარა საიდუმლო. გასულ ზაფხულს ჩვენი კრების სიახლეები შორს და შესამჩნევად გავრცელდა. ერთმა რომაელ-კათოლიკე  თეოლოგმა მითხრა, რომ ის მოიაზრებდა მართლმადიდებლობას, როგორც კონჩილიარისტული[6] მიმართულების ალტერნატიულ მოდელს. ,,ახლა უკვე  ჩვენ დარწმუნებულნი აღარ ვართ,’’ თქვა მან დამწუხრებით. ინტერნეტის ხანაში მოვლენები უფრო მეტად საჯაროა, ვიდრე ვისურვებდით რომ იყოს. აქ უკვე აღარაა ტრიუმფალიზმის ადგილი, ყველაზე რთული რამ, რაც მსოფლიოშია გასაკეთებელ ისაა რომ დავინახოთ მოვლენები როგორც ისინი რეალურად არიან ჩვენს თემში, ქვეყანაში, მსოფლიოში, ეკლესიაში. ჩვენ არ შეგვიძლია ეს მარტოებმა მოვახერხოთ, აფრიკას შეუძლია მისი ჩვენება. წმ.ტატიანამ, ოლიმპიამ და ფიბემ ილოცოს ჩვენთვის!

თარგმნა და მოამზადა გურამ ლურსმანაშვილმა